در حالی که تا استقرار رسمی رئیس جمهور آمریکا در کاخ سفید دو ماه باقی مانده و هنوز در واشنگتن چه به لحاظ عرفی و چه به صورت قانونی مشخص نشده چه کسی پیروز قطعی انتخابات سوم نوامبر است، یکی از سناتورهای دموکرات که گفته می‌شود از گزینه‌های جدی برای وزارت خارجه دولت جوبایدن خواهد بود، نیامده برای بازگشت آمریکا به برجام شرط گذاشت و گفت تنها در صورتی از بازگشت به توافق هسته‌ای حمایت می‌کند که راهی برای محدود کردن برنامه موشکی ایران و حمایتش از «نیروهای نیابتی» در منطقه وجود داشته باشد. این اظهارات در حالی است که محمد جواد ظریف هفته گذشته در مصاحبه‌ای تصریح کرده بود چگونگی بازگشت آمریکا به برجام باید مورد مذاکره قرار گیرد و به دلیل اقدام غیر قانونی ترامپ در خروج از برجام، آمریکا در جایگاهی نیست که صلاحیت تعیین شرط برای بازگشت به برجام را داشته باشد. به گزارش خراسان، سناتور کونز در پاسخ به این پرسش خبرگزاری رویترز که آیا از بازگشت آمریکا به برجام حمایت می‌کند، گفت: «نه بدون داشتن مسیر روشنی برای محدود کردن برنامه موشکی و حمایت از گرو ه های نیابتی در منطقه.» وی همچنین با اشاره به این که تنها از جانب خودش صحبت می‌کند، گفته است: قبل از آن که از بازگشت به برجام حمایت کنم، واشنگتن نیازمند است که به دنبال راهی برای اعمال محدودیت بر برنامه موشکی و حمایت آنها از گروه‌های نیابتی باشد. این‌ها (محدود کردن برنامه موشکی و فعالیت منطقه‌ای ایران) باید در یک زمان محقق شوند. نشریه «د هیل» روز گذشته نوشته بود آنتونی بیلکین، مشاور سیاست خارجی بایدن، سناتور کریس کونز، سناتور کریس مورفی، سوزان رایس مشاور سابق امنیت ملی دولت اوباما و ویلیام برنز معاون سابق وزیر خارجه آمریکا از جمله نامزدهای تصدی وزارت خارجه در دولت بایدن هستند. جالب این جاست که پیشتر نیز سالیوان مشاور غیر رسمی بایدن (یکی از اعضای تیم مذاکره کننده هسته‌ای با ایران (در مذاکرات برجام)) گفته بود موضع دموکرات‌ها «بازگشت مشروط به برجام» خواهد بود. یعنی در ابتدا ایران باید پیش شرط حذف بند غروب آفتاب (منقضی شدن تحریم‌های هسته‌ای ایران در سال ۲۰۲۵) را بپذیرد و متعاقب آن، مذاکرات را با آمریکا بر سر توافقی جدید (توافق جایگزین برجام) آغاز کند. همزمان، «ان‌بی‌سی نیوز» نیز در تحلیلی به احتمال بازگشت «جو بایدن» به توافق هسته‌ای برجام اشاره کرده است. به نوشته این رسانه آمریکایی، حتی اگر بایدن و «حسن روحانی»، به دنبال دستیابی به یک توافق باشند، رسیدن به دستورالعملی که به آمریکا اجازه دهد به برجام بازگردد و ایران نیز فعالیت‌های هسته‌ای خود را کاهش دهد، آسان نخواهد بود. در ادامه این تحلیل آمده با وجود این که دیپلمات‌های ایرانی و تیم بایدن با موضوع تحریم‌ها غریبه نیستند اما دولت بایدن پس از ادامه روند این توافق باید برای برداشتن تحریم‌هایی که دونالد ترامپ علیه ایران از جمله بانک مرکزی این کشور اعمال کرده، تصمیم بگیرد. این رسانه آمریکایی نوشته بسیاری از تحریم‌هایی که ترامپ اعمال کرده به فعالیت‌های هسته‌ای ایران ربطی ندارد بلکه به موشک‌های بالستیک، مسائل حقوق بشر و حمایت از نایبان منطقه‌ای ایران از جمله جنبش حزب‌ا… و حماس مربوط است.
معمای بازگشت آمریکا به برجام
فریدون مجلسی در آفتاب یزد نوشت: اظهارات اخیر وزیر خارجه احتمالی جو بایدن مبنی بر بازگشت مشروط به برجام در عوض مذاکره بر سر سایر موضوعات اختلافی نظیر موشکی و سیاست‌های خاورمیانه‌ای بار دیگر این پرسش را مطرح کرده که روابط ایران و آمریکا در دوره آتی کاخ سفید شاهد چه تحولاتی خواهد بود. به نظر می‌رسد درباره بازگشت آمریکا به برجام باید وعده‌های پیشین جو بایدن را که از جایگاه حقوقی بالاتری برخوردار است مدنظر قرار دهیم. رئیس جمهور منتخب آمریکا از همان روز نخستین که دونالد ترامپ از این توافق خارج شد اقدام کاخ سفید را برخلاف اصول دانست و گفت چنین اقدامی منجر به این می‌شودکه آمریکا ناقض قطعنامه شورای امنیت شناخته شود. تحت چنین شرایطی به نظر می‌رسد براساس وعده‌هایی که بایدن داده است او بدون قید و شرط به برجام باز می‌گردد و طبیعتاً وزیر خارجه بعدی ایالات متحده هرفردی که باشد متوجه این واقعیت خواهد شد که بازگشت آمریکا به برجام نه مانع مذاکرات است، نه موقعیت آمریکا را تضعیف می‌کند! در همین حال به نظر می‌رسد بازگشت واشنگتن به توافق هسته‌ای حتی می‌تواند ابزارهایی را نیز در اختیار کاخ سفید قرار دهد تا با بهانه‌هایی مانند عدم پایبندی کامل ایران به توافق، سازوکار مکانیسم ماشه را در «موقعیت حقوقی پذیرفته شده» فعال کنند. با همه این شرایط به نظر می‌رسد بازگشت به برجام از سوی بایدن انجام خواهد شد اما این تصمیم به معنی لغو تحریم‌ها نخواهد بود. روند واردات محصولات دارویی و غذایی با توجه به ژست حقوق بشری دموکرات‌ها تسهیل خواهد شد و برخی سیاست‌ها مانند توقیف کشتی‌های ایرانی در دولت بعدی پیگیری نخواهد شد اما شاکله تحریم‌ها باقی خواهد ماند. در واقع یکی از مهمترین دلایلی که آمریکا تحریم‌ها را در دوره قبل ایجاد کرد و در نهایت کار به مذاکرات برجام کشید از نگاه واشنگتن تضمین امنیت رژیم صهیونیستی بود. آنها به دنبال حذف تهدید هسته‌ای از سوی ایران علیه تل آویو بودند. در شرایط کنونی آمریکا بر این باور است ایران ابزارهای دیگری برای تهدید موجودیت اسرائیل دارد و به همین دلیل واشنگتن مایل به حفظ ساختار تحریم‌ها خواهد بود. در واقع فارغ از اینکه جمهوری خواهان در قدرت باشند یا دموکرات‌ها، یکی از سیاست‌های اصلی کاخ سفید این است که از طریق اعمال تحریم‌های فرسایشی و ادامه دار توان طرف مقابل خود را کاهش می‌دهند. بنابراین اگر ایران و آمریکا در ادامه راه نیز به چارچوبی برای گفتگو دست نیابند به رغم بازگشت واشنگتن به برجام شاکله تحریم‌ها باقی خواهد ماند. در این صورت اگر تهران گمان می‌کند وضعیت کنونی به رغم ادامه تحریم‌ها را قابل مدیریت می‌داند می‌تواند از رفتن به مسیر گفتگو اجتناب کند.
صدای پومپئو از دهان وزیر خارجه احتمالی بایدن!
درحالی که نزدیک به سه هفته از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌گذرد دونالد ترامپ همچنان از پذیرش نتیجه امتناع ورزیده است. در همین حال اما جو بایدن در حال چینش مهره‌های کابینه خود است. از آنجایی که مهمترین تغییرات در واشنگتن در چهار سال گذشته در رویکردهای سیاست خارجی ایالات متحده بود بسیاری منتظر هستند تا چهره وزیر خارجه جدید امریکا را بشناسند. در حالی جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب آمریکا تیمی را گردهم آورده که باید توسط سنای این کشور تأیید شود، یکی از منابع مطلع گفت که بایدن شخصی را برای سمت وزارت خارجه آمریکا مدنظر دارد که انتظار می‌رود ظرف روزهای آتی اعلام کند. این درحالی است که کریس کونز سناتور آمریکایی و وزیر امور خارجه احتمالی در دولت جو بایدن، رئیس جمهور منتخب آمریکا، گفت که تنها در صورتی از بازگشت به توافق هسته‌ای حمایت می‌کند که راهی برای محدود کردن برنامه موشکی ایران و حمایتش از نیروهای نیابتی در منطقه وجود داشته باشد. کونز با تاکید بر این که او فقط موضع خودش را بیان می‌کند، گفت که «واشنگتن پس از این که از بازگشت به برجام حمایت کند، راهی رو به جلو در زمینه محدود کردن برنامه موشکی آنها و حمایتشان از نیروهای نیابتی نیاز خواهد داشت. این دو باید همزمان اتفاق بیفتند.
اظهارات وزیر خارجه احتمالی بایدن را می‌توان کپی برابر اصل همان خواسته‌هایی دانست که مایک پومپئو در حدود سه سال اخیر بیان کرده و به دنبال تحقق آن بوده است. به عبارت دیگر برخلاف برخی پیش‌بینی‌های تقلیلگرایانه به نظر می‌رسد موضوع ایران در میز سیاست خارجی ایران همچنان با اهدافی دنبال خواهد شد که در دوره ترامپ نیز دیده شد. اظهارات این سناتور آمریکایی درحالی مطرح می‌شود که بایدن وعده داده است با روی کار آمدنش، در صورت «بازگشت ایران به پایبندی کامل به تعهدات هسته‌ای‌اش» به توافق هسته‌ای باز می‌گردد. بایدن همچنین گفته است که در صورت بازگشت آمریکا به این توافق، موضوع برنامه موشکی ایران و نقش ایران در منطقه نیز باید در مذاکرات در چارچوب این توافق مطرح شود. این در حالی است که تهران تاکید کرده برای توافق هسته‌ای پیش از این مذاکرات لازم انجام شده است و این توافق با پشتوانه قانونی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به امضای طرفین رسیده است که آمریکا نیز عضوی از آن بود. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در نشست خبری اخیر خود گفت: برجام اقدام جامع مشترکی است که بین ایران و گروه ۱+۵ امضا شده است. البته آمریکا به مشارکت خود در این برنامه پایان داده است. مذاکره در مورد این برنامه مشترک چندین سال به طول انجامید و بعد از این مذاکرات جمع‌بندی شد و برای اجرا مهر و موم شد. وی ادامه داد: برجام باید در چارچوب خود برجام اجرایی شود. طرف‌های اروپایی باید به تعهدات خود بازگردند و باید بپذیرند که خسارت عظیمی به ایران از بابت عدم تعهدات آنها وارد شده است و اگر آمریکا نیز می‌خواهد به این مسیر برگردد باید به اجرای تمام و کمال برجام بدون کم و کاست آن بازگردد و این مسیر اجرای برجام است و برجام چیزی نیست که قابل مذاکره مجدد باشد.
در واقع برآیندی که از شرایط موجود می‌توان استنتاج کرد این است که روابط ایران و امریکا در دوره جدید ریاست جمهوری در کاخ سفید نیز با چالش‌های بسیاری مواجه خواهد شد. بایدن اگرچه در چهارسال گذشته سیاست‌های ترامپ علیه ایران را نقد کرده بود اما به نظر می‌رسد او حالا که به قدرت رسیده با اندکی تغییرات همان راهی را خواهد رفت که ترامپ و جمهوری خواهان رفتند. اظهارات دیروز وزیر خارجه احتمالی بایدن را می‌توان صدای پومپئو از دهان این سیاست مدار دموکرات دانست.
جوزپ بورل: احیای برجام آسان نخواهد بود
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدگاهش را درباره مسیر جو بایدن رئیس جمهور منتخب آمریکا برای تعامل با ایران و بازگشت به توافق هسته‌ای بیان کرد. به گزارش ایسنا، جوزپ بورل با وجود تعهد بایدن به توافق هسته‌ای ایران در گفت‌وگو با مجله تایم می‌گوید که «احیای آن اکنون آسان نخواهد بود، به این دلیل که امضاکنندگان می‌توانند در مورد لغو مجدد آن توسط رئیس‌جمهور آینده ایالات متحده محتاط باشند». مجله تایمز می‌نویسد: از زمان خروج ترامپ در سال ۲۰۱۸، ایران برنامه هسته‌ای خود را تسریع کرده است که لغو تحریم‌های ایالات متحده را برای دولت بایدن دشوار خواهد کرد، چیزی که ایران به عنوان پیش‌شرط توقف دوباره برنامه غنی سازی اورانیوم به آن نیاز دارد. بورل در این باره به تایم می‌گوید: این توافق فقط یک توافق هسته‌ای نیست. این یک توافق اقتصادی است و ایران انتظار دارد مبادله‌ای برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای خود داشته باشد
بایدن می‌گوید تحریم اصلاح‌طلبان ترجمه می‌کنند گشایش اقتصادی!
جو بایدن و نزدیکان وی صراحتاً از استمرار تحریم‌ها و تشدید فشار علیه ایران سخن می‌گویند، اما در اینسو جریان تحریف، تحریم و فشار علیه مردم ایران را گشایش اقتصادی جامی‌زند!
کیهان نوشت: تونی بلینکن، مشاور سیاست خارجی جو بایدن و گزینه احتمالی وزارت امور خارجه در مصاحبه با شبکه سی‌بی‌اس گفت: «اگر بایدن به قدرت برسد و اگر ایران به اجرای کامل تعهداتش بازگردد، آمریکا هم چنین خواهد کرد. اما ما از آن (برجام) به عنوان یک سکو استفاده خواهیم کرد، با متحدان و شرکای خود همکاری خواهیم کرد تا آن را تقویت و بلندمدت‌تر کنیم. به این ترتیب زمینه بهتری برای «فشار جمعی» علیه سایر فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران فراهم می‌شود و اطمینان حاصل می‌شود که وقتی بحث این فعالیت‌ها به میان آمد، این ایران است که منزوی می‌شود، نه آمریکا». مشاور بایدن صراحتاً از تشدید فشار علیه ایران به منظور دائمی کردن محدودیت‌های هسته‌ای کشورمان و تعمیم خسارت محض برجام به دیگر حوزه‌ها از جمله توان موشکی و قدرت منطقه‌ای ایران سخن گفته است.
همصدایی مشاور بایدن با ترامپ و پمپئو
این اظهارنظر دقیقاً تکرار اظهارات ضدایرانی ترامپ و پمپئو است. مقامات ارشد دولت ترامپ بارها تاکید کرده بودند که باید محدودیت‌های برجامی ایران دائمی شده و برجام موشکی و منطقه‌ای نیز به آن اضافه شود.
با این وجود، رسانه‌های زنجیره‌ای با ذوق‌زدگی به استقبال اظهارات مشاور سیاست خارجی بایدن رفته ولیکن به دلیل بی‌صداقتی با مردم، اظهارات وی را تحریف و سانسور کردند. رسانه‌های مدعی اصلاحات با اشاره به اظهارات بلینکن نوشتند: «نامزد وزارت خارجه دولت بایدن: از بازگشت به برجام حمایت می‌کنم»! این رسانه‌ها تاکید مشاور بایدن مبنی بر تشدید فشار علیه ایران و همصدایی وی با ترامپ و پمپئو را سانسور کردند.
رسانه‌های زنجیره‌ای در هفته‌ها و روزهای اخیر اینگونه القاء کرده‌اند که گویا طرف آمریکایی برای لغو تحریم‌های ایران، بی‌تاب و بی‌قرار است ولیکن در داخل کشور منتقدان دولت در لغو تحریم‌ها ممانعت ایجاد می‌کنند!
برخلاف این فضاسازی دروغین، دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان، در مسئله ایران کاملاً وحدت استراتژیک داشته و در پی آن هستند تا همزمان با گره زدن اقتصاد ایران به نقطه‌های خیالی، خسارت محض برجام را به دیگر مولفه‌های قدرت کشورمان- توان موشکی و قدرت منطقه‌ای و…- نیز تعمیم دهند.
تروئیکای اروپا نیز در مسئله ایران کاملاً با آمریکا- جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها- هماهنگ است. در همین رابطه در روزهای گذشته، سه کشور اروپایی در بیانیه‌ای ضدایرانی خطاب به شورای حکام، ایران را مقصر نقض برجام اعلام کرده است!
اعضای اروپایی برجام در این بیانیه مدعی شده‌اند که علی‌رغم تلاش‌های مبتنی بر «حسن نیت» آنها، ایران اقدامات متعددی در نقض این توافق انجام داده است! سه کشور اروپایی در ادامه با خط و نشان کشیدن علیه ایران مدعی شده‌اند: «اکنون اهمیت حیاتی دارد که ایران به سرعت اقداماتش را به عقب برگردانده و به پایبندی کامل برجام برگردد».
بایدن تحریم‌ها را رها نمی‌کند
تحریم علیه دیگر کشورها، ابزار قدرت آمریکا برای زورگویی و غارتگری است. بنابراین چه یک دموکرات در کاخ سفید باشد و چه یک جمهوری‌خواه، هیچگاه بر سر ابزار قدرت خود معامله نمی‌کند. لغو تحریم‌ها برای طرف آمریکایی صرفاً به عنوان «وعده نسیه» برای ستاندن مولفه‌های قدرت طرف مقابل کاربرد دارد.
در همین رابطه «ان بی‌سی» در گزارشی نوشت: «بایدن به یکباره تحریم‌های ایران را تعلیق نخواهد کرد… بسیاری از تحریم‌هایی که ترامپ اعمال کرده به فعالیت‌های هسته‌ای ایران ارتباطی ندارد، بلکه به موشک‌های بالستیک، مسائل حقوق‌بشر و حمایت از متحدان منطقه‌ای ایران از جمله حزب‌الله و حماس مربوط است».
در روزهای گذشته، الیوت آبرامز، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران در مصاحبه با الشرق‌الاوسط گفت: «بازگشت به برجام پیچیده است و به آسانی فشار دادن یک کلید برق (استعاره از ساده بودن) نیست».
آبرامز افزود: «متحدان اروپایی ما ممکن است تمایل داشته باشند ما به برجام برگردیم، ولی آنها خودشان هم می‌خواهند از این توافق فراتر بروند. روشن است که آنها هم خواستار رسیدگی به برنامه موشکی ایران، یا صادرات تروریسم توسط ایران هستند و آنها هم می‌خواهند بندهای زوال‌پذیر برجام برای سال‌های بیشتری تمدید شوند».
جریان تحریف مشغول کار است!
در هفته‌های گذشته جو بایدن با انتقاد از رویکرد ترامپ در مواجهه با ایران تاکید کرد که روش‌های هوشمندانه‌تری برای فشار علیه ایران وجود دارد.
جو بایدن و نزدیکان وی صراحتاً از استمرار تحریم‌ها و تشدید فشار علیه ایران سخن می‌گویند، اما در اینسو جریان تحریف، تحریم و فشار علیه مردم ایران را گشایش اقتصادی جامی‌زند!
رسانه‌های مدعی اصلاحات در ماه‌ها و هفته‌های اخیر با تیترهایی از قبیل «فرصت لغو تحریم‌ها»، «چراغ سبز کنگره آمریکا برای کاهش تحریم‌های ایران»، «رویای ایرانی آبان ۹۹»، «اوبامای دوم»، «امید به ایران بازگشت»، «فرصت ظریف برای ایران» و…اینگونه القاء می‌کند که گشایش عظیم اقتصادی در پیش است.
این طیف در سال ۹۴ نیز دقیقاً با همین رویکرد و با انتشار تیترهایی از جمله «فروپاشی تحریم»، «تحریم‌ها به تاریخ پیوست»، «صبح بدون تحریم»، «خلاص شدیم، سلام بر ایران بی‌تحریم»، «تحریم تمام شد»، «پیروزی تدبیر بر تحریم»، «تحریم‌ها هم رفت»، «اینک بدون تحریم»، «سپیده دمید»، «توافقات گسترده سیاسی و اقتصادی با لغو تحریم‌ها»، «سد تحریم شکست»، «برچیده شدن ظریف تحریم‌ها»، «مجوز فروش بوئینگ به ایران؛ اوباما دستور مستقیم داد» و… این‌طور القاء کردند که اولاً ریشه تمامی مشکلات کشور فقط تحریم‌هاست و ثانیاً به‌واسطه برجام تمامی تحریم‌ها به تاریخ خواهد پیوست. در ادامه، دولتمردان و فعالین مدعی اصلاحات تمام امور کشور و حتی آب خوردن مردم را به توافق گره زده و مدعی شدند که به واسطه اجرای توافق، فتح‌الفتوحی عظیم رخ خواهد داد. برای نمونه، روحانی – ۲۳ تیر ۹۴ – گفت: «به ملت شریف ایران اعلام می‌کنم که طبق این توافق (برجام)، در روز اجرای توافق (دی‌ماه ۹۴) تمامی تحریم‌ها، حتی تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی هم به‌صورتی که در قطعنامه بوده، لغو خواهد شد. تمام تحریم‌های اقتصادی شامل مالی، بانکی، بیمه، حمل‌ونقل، پتروشیمی و فلزات گران‌بها به‌طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق».
در یک نمونه دیگر، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه- شهریور ۹۴ در کمیسیون برجام- گفت: «کل تحریم‌های اقتصادی، مالی و پولی اتحادیه اروپا، کل تحریم‌های ایالات متحده که بر شخصیت‌های غیرآمریکایی اعمال می‌شود از روز اجرا لغو خواهد شد، علاوه بر آن تحریم ۳۵ ساله هواپیمایی نیز لغو می‌شود». ظریف پیش از آن – فروردین ۹۴ – در بیانیه‌ای مشترک با فدریکا موگرینی تأکید کرده بود: «تمام تحریم‌ها لغو خواهد شد».
روحانی- ۲۷ دی ۹۴ – در نشست خبری خود در محل سالن اجلاس سران گفت: «تعهدی که امروز آمریکا در رابطه با برجام به ما داده، تعهد دولت آمریکاست، نه این دولت و آن دولت. این تعهدات استمرار پیدا می‌کند و فرقی ندارد که چه دولتی در آمریکا بر سر کار بیاید، هر دولتی که باشد به این چارچوب متعهد است».
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه نیز تابستان ۹۴ در اظهارنظری مشابه گفت: «آمریکا نمی‌تواند از برجام خارج شود». صادق زیباکلام فعال سیاسی مدعی اصلاحات نیز- دی ۹۴ – در زمان روی‌کار بودن دولت اوباما گفته بود: «مردم آمریکا نمی‌گذارند رئیس‌جمهور بعدی‌شان برجام را تحت‌الشعاع قرار دهد» و «ترامپ به برجام وفادار خواهد ماند».
اما در ادامه، برجام هم در دولت اوباما و هم دولت ترامپ بارها و بارها لگدمال شد و طرف آمریکایی و اروپایی به هیچ عنوان به تعهدات برجامی خود عمل نکرد.
نکته قابل توجه اینجاست که همان طیفی که در سال ۹۴ تمام امور کشور و حتی آب خوردن مردم را به برجام گره زد و وعده فتح‌الفتوح اقتصادی را مطرح کرد، در سال‌های بعد با توهین به شعور مردم مدعی شد «هدف از برجام اصلاً اقتصادی نبود».
کارنامه بایدن در دولت اوباما
رسانه‌های زنجیره‌ای به‌گونه‌ای القاء می‌کنند که گویی بایدن تاکنون در هیچ دولتی در آمریکا حضور نداشته و حضورش در کاخ سفید، نوید روزهای خوش برای ایران است. این ذوق زدگی کودکانه و حقارت‌آمیز در حالی است که جو بایدن، پیش از این معاون اول دولت اوباما بوده است. همان دولتی که آنقدر در توافق هسته‌ای عهدشکنی کرد که دولتمردان صراحتاً اذعان کردند که دولت اوباما برجام را به صورت فاحش نقض کرده است.
ترامپِ جمهوری‌خواه و اوبامای دموکرات رفتاری کاملاً مشابه با برجام داشتند. هر دو، قانون وضعیت اضطراری علیه ایران را تمدید کردند. هر دو، قوانین مرتبط با محدودیت ویزا و سخت‌گیری در مهاجرت و سفر را تصویب و گسترش دادند، هر دو قانون‌های گسترده تحریمی (آیسا و کاتسا ۲۰۱۷) را علیه مردم ایران تصویب کردند، هم اوباما و هم ترامپ در روند همکاری بانک‌های خارجی با ایران سنگ‌اندازی کردند، هر دو رئیس‌جمهور دموکرات و جمهوری‌خواه آمریکا اموال مردم ایران را بلوکه کردند و…
نشان دادن سراب و تقلا برای تکرار خسارت محض!
وعده و وعیدهای مدعیان اصلاحات درباره گشایش‌های اقتصادی در دولت بایدن، چیزی جز نشان دادن سراب نیست. تجربه‌ای که پیش از این در دولت اوباما و در توافق هسته‌ای شاهد آن بودیم. تجربه‌ای پرهزینه که در نهایت به «هسته‌ای رفت، تحریم‌ها ماند» منجر شد.
جریان تحریف به عنوان بانی اصلی وضع موجود با توهین و تحقیر، توان عظیم جوانان مؤمن و متخصص ایرانی را در حد قرمه‌سبزی و آبگوشت بزباش تقلیل داده و با دادن آدرس غلط، راه گشایش در اقتصاد و پیشرفت را امتیازدادن یکطرفه به آمریکا و تروئیکای اروپایی جا می‌زند.
به عبارت دیگر جریان تحریف، با کوچک‌نمایی توان داخلی و بزرگنمایی توان دشمن، جوانان و عموم مردم را در داخل مأیوس و دشمن را نیز به تشدید فشار ترغیب می‌کند. این رویکرد خسارت‌بار در نهایت به تیز شدن تیغ تحریم‌ها منجر می‌شود.
تحریم‌ها قطعاً قابل علاج است اما علاج آن، عقب‌نشینی و کوتاه آمدن در مقابل آمریکا نیست زیرا عقب‌نشینی موجب پیشروی متجاوز می‌شود. خواسته امروز آمریکا از ایران، کنار گذاشتن کاملِ صنعت هسته‌ای، کاهش بسیار شدید توان دفاعی و رها کردن اقتدار منطقه‌ای است اما پذیرفتن این خواسته‌ها قطعاً موجب عقب‌نشینی آمریکا نخواهد شد و هیچ عقلی نیز حکم نمی‌کند که برای توقف متجاوز، خواسته‌های او را اجابت کنیم.
علاج تحریم‌ها، عقب‌نشینی و مذاکره با دشمن نیست بلکه علاج واقعی آن، تکیه بر توانایی‌های ملی، وارد کردن جوانان به میدان و احیای ظرفیت‌های فراوان کشور و در یک کلام عمل به ارکان اقتصاد مقاومتی یعنی درون‌زایی و برون‌گرایی است.
رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم تاکید کردند: «جوانان عزیز در سراسر کشور بدانند که همه راه‌حل‌ها در داخل کشور است. اینکه کسی گمان کند که «مشکلات اقتصادی صرفاً ناشی از تحریم است و علّت تحریم هم مقاومت ضداستکباری و تسلیم نشدن در برابر دشمن است؛ پس راه‌حل، زانو زدن در برابر دشمن و بوسه زدن بر پنجه گرگ است» خطایی نابخشودنی است. این تحلیل سراپا غلط، هرچند گاه از زبان و قلم برخی غفلت‌زدگان داخلی صادر می‌شود، امّا منشأ آن، کانون‌های فکر و توطئه خارجی است که با صد زبان به تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران و افکار عمومی داخلی القاء می‌شود».
شروط ترامپی تیم بایدن برای بازگشت به برجام
جوان نوشت: با نزدیک شدن بایدن به کاخ سفید صدای هم تیمی‌های او که مواضعی شبیه به دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا درباره توافق هسته‌ای با ایران دارند، بیشتر شنیده می‌شوند. وزارت امور خارجه، از مهمترین سمت‌هایی است که گمانه‌زنی‌هایی درباره جانشین مایک پمپئو مطرح شده است. سوزان رایس، سفیر سابق سازمان ملل و مشاور سابق امنیت ملی و تونی بلینکن معاون اسبق وزیر خارجه و معاون امنیت ملی با اصالت یهودی دو چهره‌ای هستند که احتمال می‌رود بر کرسی پمپئو تکیه بزنند. بلینکن از چهره‌های بانفوذ پشت‌پرده در مذاکرات هسته‌ای با ایران است. او تصمیم ترامپ را برای خروج از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ اقدامی که به اسرائیل آسیب می‌رساند، می‌داند. بلینکن در گفتگو با سی‌بی‌اس نیوز می‌گوید: «اگر ایران با پایبندی کامل به توافق هسته‌ای برگردد، ما هم همان کار را خواهیم کرد. اما آن را به عنوان سکویی در همکاری با متحدان‌مان در جهت محکم‌تر کردن و طولانی‌تر کردن این توافق به کار می‌گیریم و همزمان به نحو مؤثرتری با سایر اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران مقابله خواهیم کرد.» بلینکن چندی پیش نیز در مصاحبه‌ای گفته بود: «حتی اگر تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران به حالت تعلیق درآید، ما تحریم‌های غیر هسته‌ای را به عنوان اهرمی علیه رفتارهای نادرست ایران در سایر حوزه‌ها ادامه خواهیم داد.»
علاوه بر این افراد، از کریس کونز، سناتور ایالت دلاوِر نیز به عنوان چهره احتمالی وزارت امور خارجه یاد شده است. کونز نیز درباره بازگشت کشورش به توافق هسته‌ای موضع گرفت و با تأکید بر اینکه از جانب خودش صحبت می‌کند به خبرگزاری رویترز گفت: «پیش از آنکه از بازگشت به برجام حمایت کنم واشنگتن به راهی برای اعمال محدودیت بر برنامه موشکی و حمایت آنها از گروه‌های نیابتی نیاز دارد. این موارد باید محقق شود.»
سناریو ۳ یا ۴ ماهه دولت بایدن
در امریکا و در اردوگاه دموکرات‌ها هم به مسیر بازگشت به برجام به عنوان مسیری هموار نگاه نمی‌شود. جو لیبرمن، نماینده سابق ایالت کانتیکت از حزب دموکرات در مجلس سنا، روز پنج شنبه توافق‌های سازش برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی را توافق‌های واقعی صلح دانست، اما درباره مذاکره با ایران گفت: «اگر دولت بایدن برای مذاکره با ایران عجله کند، ما به دوره‌ای به مراتب بدتر باز خواهیم گشت.» وی با ابراز نگرانی از رویکرد دولت بایدن در برابر ایران، توافق هسته‌ای دولت اوباما با تهران را اشتباه دانست و از تداوم فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی حمایت کرده است. برخی مقامات سابق امریکایی و اروپایی به شبکه ان‌بی‌سی نیوز گفته‌اند دولت جو بایدن به‌جای برداشتن یکباره تحریم‌ها در ارتباط با برجام، احتمالاً سناریویی سه تا چهار ماهه را برای این منظور در نظر بگیرد و اولین گام می‌تواند این باشد که ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کند و در عوض چند سطح از تحریم‌ها برداشته شوند. گام بعدی نیز می‌تواند این باشد که ایران نهایتاً از برجام تبعیت کند و در نتیجه تمام تحریم‌های هسته‌ای برداشته شوند.
این شبکه خبری امریکایی در ادامه اذعان کرد که اگر بایدن و حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در پی دستیابی به یک توافق باشند، رسیدن به دستورالعملی که به امریکا اجازه دهد به برجام بازگردد و ایران نیز فعالیت‌های هسته‌ای خود را کاهش دهد، آسان نخواهد بود.
ضمن اینکه دولت بایدن پس از ادامه روند این توافق باید برای برداشتن تحریم‌هایی که دونالد ترامپ علیه ایران از جمله بانک مرکزی این کشور اعمال کرده تصمیم بگیرد، چرا که بسیاری از تحریم‌هایی که ترامپ اعمال کرده به فعالیت‌های هسته‌ای ایران ربطی ندارد، بلکه به موشک‌های بالستیک، مسائل حقوق بشر و حمایت از جنبش حزب‌الله و حماس ارتباط دارد.
الیوت آبرامز، نماینده امریکا در امور ایران روز جمعه در گفتگو با شبکه خبری العربیه درباره از دست رفتن اهرم‌های فشاری که ترامپ با خروج از برجام به دست آورده هشدار داد و گفت: «اگر شما تلاش کنید که به برجام برگردید و خیلی ساده تمامی اهرم‌های فشار را کنار بگذارید، نتیجه برای امریکا و تمامی دوستان و شرکا در منطقه و تمامی همسایگان ایران مایه تأسف خواهد بود.» وی گفت که کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ علیه ایران تا هفته پایانی که رئیس‌جمهور در کاخ سفید حضور دارد ادامه خواهد یافت و تحریم‌های بیشتری در ماه‌های نوامبر و دسامبر خواهد بود.
بازگشت به برجام آسان نیست
بازگشت یا عدم بازگشت امریکا به برجام برای اروپایی‌ها هم مهم است. آنها در عین حال که سعی می‌کنند خود را زخم خورده سیاست‌های ترامپ نشان دهند، از موانع موجود برای بازگشت به توافق هسته‌ای سخن می‌گویند.
آبرامز در گفتگو با الشرق‌الاوسط گفته که کشورهای اروپایی هم خواستار تمدید بندهایی از برجام هستند که با گذشت زمان منقضی می‌شوند و می‌گوید: «متحدان اروپایی ما ممکن است تمایل داشته باشند ما به برجام برگردیم، ولی آنها خودشان هم می‌خواهند از این توافق فراتر بروند.» وی اضافه کرد: «روشن است که آنها هم خواستار رسیدگی به برنامه موشکی ایران، یا صادرات تروریسم توسط ایران هستند و آنها هم می‌خواهند بندهای زوال‌پذیر برجام برای سال‌های بیشتری تمدید شوند.»
جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا احیای برجام را اقدامی ساده نمی‌داند. بورل با وجود تعهد بایدن به توافق هسته‌ای ایران در گفتگو با نشریه «تایم» دلیل دشواری مسیر بازگشت به توافق هسته‌ای را سست شدن اعتماد امضاکنندگان توافق به امریکا در پی اقدام ترامپ در خروج از برجام می‌داند.
بورل که ادعا کرد مذاکرات مقدماتی می‌تواند به سرعت پس از تحلیف بایدن آغاز شود، در این باره به تایم گفت: «این توافق فقط یک توافق هسته‌ای نیست. این یک توافق اقتصادی است و ایران انتظار دارد مبادله‌ای برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای خود داشته باشد. این توافق تنها راه جلوگیری از تبدیل شدن ایران به یک قدرت هسته‌ای است. فکر نمی‌کنم راهکار دیگری باشد.»
ترامپ اروپا را بیدار کرد
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه این گفتگو موضع‌گیری رئیس‌جمهور امریکا علیه اروپایی‌ها طی چهار سال گذشته را یکی دیگر از عوامل دشوار بودن همکاری همچون گذشته توصیف کرد و گفت: «شما هرگز نمی‌توانید تاریخ را به عقب برگردانید. طی چهار سال ریاست جمهوری دونالد ترامپ، او اتحادیه اروپا را «دشمن» توصیف کرد و بر کالاهای اروپایی تعرفه‌هایی وضع کرد. این اقدامات این احساس دائمی را برای اروپایی‌ها به وجود آورد که لزوماً نمی‌شود به حمایت ایالات متحده اعتماد کرد. ترامپ نوعی بیدارکننده بوده است و من فکر می‌کنم ما باید بیدار بمانیم، ما نمی‌توانیم بگوییم خب ترامپ دیگر نیست، ما می‌توانیم به حالت قبلی خود برگردیم.»
