به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خبر دیشموک، جغرافیای حقیقی رودخانه سمه رودخانه سمه از جمله رودخانه‌های دائمی و حیاتی در منطقه است که سرچشمه‌های اصلی آن به‌طور انکارناپذیری در جغرافیای استان کهگیلویه و بویراحمد و به صورت مشخص در منطقه دیشموک قرار دارد. این رودخانه از به هم پیوستن پنج سرشاخه اصلی تشکیل می‌شود:
۱٫ رودخانه لیراب: سرچشمه گرفته از روستای لیراب در دیشموک.
۲٫ رودخانه تنگ تی: از مناطق تنگ تی و بردسفید دیشموک.
۳٫ رودخانه ایک: از ناحیه دم رود ایک در دیشموک.
۴٫ رودخانه کوه سیاه: از بخش کوه سیاه دیشموک.
۵٫ رودخانه گندمکار: اگرچه طبق تغییرات مرزی پس از سال ۹۲، سرچشمه آن در حال حاضر در محدوده استان خوزستان تعریف شده، اما باید توجه داشت که بیشترین مسیر این رودخانه تا نقطه اتصال به رودخانه لیراب در منطقه دیشموک قرار دارد و از چشمه‌های واقع در همین مسیر، آب آن غنی‌تر می‌شود.
این پنج سرشاخه در محلی به نام «دو رودان» یا «بالیاب دیشموک» به هم می‌پیوندند و رودخانه اصلی سمه را تشکیل می‌دهند. بر اساس بررسی‌های میدانی و جغرافیایی، حدود دو سوم از آب این رودخانه دائمی از سرشاخه‌های واقع در مرزهای دیشموک تأمین می‌گردد.
حقابه شرب به عنوان اولویت نخست مردم منطقه دیشموک به دلایل طبیعی و جغرافیایی(کوهستانی و صعب‌العبور بودن) استفاده کشاورزی چندانی از این آب ندارند و سطح زیر کشت محصولات آبی مانند برنج در این منطقه به چند هکتار محدود می‌شود.
علت اصلی و حیاتی استفاده مردم دیشموک از این رودخانه، تأمین آب شرب است. انتخاب محل تأسیسات آب شرب در منطقه سرگچ دیشموک نیز به دلایل فنی کاملاً منطقی از جمله ارتفاع مناسب، استفاده از فشار حداقلی برای پمپاژ و مصون بودن از خطر سیلاب صورت گرفته است.
در حقوق بین‌الملل و عرف محلی آب، اولویت اول با آب شرب است. هیچ‌یک از کاربری‌های دیگر (کشاورزی، صنعت) نمی‌تواند حق دسترسی جوامع بالادست به آب سالم برای آشامیدن را زیر سؤال ببرد. مردم دیشموک نه تنها حقابه‌ای تاریخی دارند، بلکه این حق امروز به ضرورتی حیاتی برای ادامه زندگی در زادگاه خود تبدیل شده است.
بحران تشنگی در سرچشمه‌ها و نگاه ملی این موضوع تنها به رودخانه سمه محدود نیست.کهگیلویه و بویراحمد به عنوان «بام آباد جنوب» و سرچشمه‌ی بسیاری از رودخانه‌های بزرگ جاری به سوی خوزستان (از جمله زهره، مارون، بشار و…) است.
اینجاست که ساکنان این استان کوهستانی، خود با معضل کمبود آب شرب و کشاورزی مواجه هستند. این استان برای دهه‌ها منابع آبی خود را به صورت طبیعی به پایین‌دست سرازیر کرده، در حالی که سهم مناسبی از اعتبارات و پروژه‌های سدسازی و شبکه‌های انتقال آب برای توسعه پایدار خود دریافت نکرده است.
وحدت برتر از منافع منطقه‌ای کوتاه‌مدت است متأسفانه به جای پرداختن به این موضوع در چارچوبی کارشناسی،حقوقی و مبتنی بر انصاف، شاهد اظهارات غیردقیق و هیجانی از سوی برخی افراد از جمله نماینده گان رامهرمز و صیدون هستیم. اینگونه اظهارنظرها که بدون مطالعه میدانی جامع از تمامی سرشاخه‌ها (از جمله لیراب، تنگ تی و…) صورت می‌گیرد، تنها به ایجاد شکاف و تنش در میان مردمی می‌انجامد که قرن‌ها با پیوندهای خویشاوندی و قومیتی (قوم بهمیی) در کنار یکدیگر زیسته‌اند.
تأکید بر اینکه رودخانه گندمکار تنها بخشی از پازل رودخانه سمه است و نادیده گرفتن سهم غالب منطقه دیشموک، رویکردی غیرمنطقی است.
انتظار می‌رود نمایندگان محترم به جای جو سازی و تخریب امنیت اجتماعی منطقه، منافع ملی و انسانی را بر منافع شخصی و منطقه ای کوتاه‌مدت ترجیح دهند و در چارچوب قانون و از مجاری صحیح، برای رفع دغدغه تمامی ذینفعان تلاش کنند.
حل این چالش تنها از طریق گفت‌وگو، بررسی دقیق کارشناسی و عادلانه توزیع کردن حقابه‌ها در کنار توجه به اولویت‌های حیاتی مانند آب شرب میسر خواهد بود.
استان کهگیلویه و بویراحمد به عنوان یکی از حوضه‌های آبریز اصلی جنوب غرب ایران، نقش حیاتی در تأمین آب رودخانه‌های بزرگ منطقه از جمله کارون و مارون ایفا می‌کند.
بر اساس داده‌های مستند، رودخانه مارون کاملاً از ارتفاعات استان کهگیلویه و بویراحمد (مناطقی مانند دشمن زیاری، چاروسا، و دیشموک) سرچشمه می‌گیرد و پس از طی مسیری طولانی، به استان خوزستان می‌ریزد .
همچنین، رودخانه‌های مهم دیگری مانند بشار و أجم که از سرشاخه‌های کارون هستند، نیز از این استان نشأت می‌گیرند .
با وجود این، سدهای احداث‌شده بر روی این رودخانه‌ها از جمله سد مارون، عملاً منافع اصلی را برای استان پایین‌دست (خوزستان) به ارمغان آورده‌اند.
به عنوان مثال، سد مارون که مخزن آن به طور کامل در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد، سالانه حدود ۶۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی خوزستان را آبیاری می‌کند، در حالی که هیچ‌گونه بهره‌برداری مستقیم و قابل توجهی برای جوامع محلی کهگیلویه و بویراحمد ندارد .
حتی پروژه‌های توسعه‌ای نظیر پرورش ماهی در قفس در پشت سد مارون که توسط سرمایه‌گذاران محلی پیشنهاد شده، به دلیل مخالفت استان خوزستان متوقف شده است .
از سوی دیگر، سد کوثر در استان کهگیلویه و بویراحمد نیز سالانه بیش از ۸۰ میلیون متر مکعب آب برای بهبود کیفیت آب سد آسک در خوزستان رهاسازی می‌کند، در حالی که بخش زیادی از زمین‌های کشاورزی این استان به خصوص در شهرستان‌های کهگیلویه، لنده و چرام، با کم‌آبی مواجه هستند .
این در حالی است که بر اساس نظام تخصیص آب کشور، سهم استان کهگیلویه و بویراحمد از حوضه آبریز مارون بیش از ۴۰۰ میلیون متر مکعب تعیین شده، اما عملاً این حقآبه به طور کامل محقق نشده است .
متأسفانه علی‌رغم این واقعیات، برخی اظهارات غیرمنطقی و بدون پشتوانه کارشناسی از سوی نمایندگان مناطق پایین‌دست، موجب تشنج‌آفرینی و جوسازی‌های رسانه‌ای منافع استان کهگیلویه و بویراحمد شده است.
این در حالی است که مردم و مسئولان این استان همواره پایبند به وحدت ملی بوده‌اند و هیچ‌گاه اقدام به تشویش اذهان عمومی نکرده‌اند. انتظار می‌رود دستگاه‌های ذی‌ربط با اتکا به داده‌های علمی و منصفانه، از حقوق مسلم، استان کهگیلویه و بویراحمد دفاع کنند.
انتهای پیام/
