پایگاه اطلاع رسانی خبر دیشموک، گروه جامعه خبرگزاری فارس – سازمان بهشت زهرا(س) از اوایل اسفندماه سال گذشته به صورت جدی درگیر بحران کرونا شد. زیرساخت های این آرامستان که حالا قد و قواره یک شهر حاشیه‌ای در جنوب تهران را به خود گرفته است، در شرایط عادی توان پذیرش ۱۶۰ تا ۱۸۰ فوتی را دارد. ناگفته پیداست حالا با رسیدن آمار قربانیان کرونا به عددی چند برابر این ظرفیت این سازمان ” بدون تعطیلی” در حال خدمت‌رسانی به خانواده‌های سوگوار شهرمان شده است و نیاز به تقویت امکانات و زیر ساخت‌ها در آن ضروری به نظر می‌رسد.
نهادها و سازمان‌های متعددی در کنار کادر درمان بی‌هیاهو به کار رتق و فتق پیامدهای بحران کرونا مشغولند. سازمان بهشت زهرا(س) این روزها غیر مترقبه‌ترین وضعیت خود را سپری می‌کند. میزان مرگ و میر ناشی از بیماری کووید ۱۹ در تاریخ ۵۰ ساله این سازمان بی‌سابقه بوده است. شهر اموات تهران ۷۵۰ هکتار وسعت دارد. این آرامستان در شرایط عادی روزانه ۱۶۰ تا ۱۸۰ نفر فوتی را پذیرش می‌کرد. این در حالی است که امکانات و زیرساخت‌های آن برای پذیرش ۱۶۰ نفر متوفی کفایت می‌کند. مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) می‌گوید: “اگر تمام خطوط بحران ما باز شود قابلیت پذیرش ۲۴۰ متوفی امکان پذیر است”، اما در روزهای اوج‌گیری بحران کرونا روزانه امور تغسیل و تدفین متوفای شهر تهران نزدیک به ۴۰۰ نفر فوتی کرونایی و غیر کرونایی می‌رسد که باید رتق و فتق شود. با همه این کاستی‌ها این سازمان با همین بضاعت اندک اکنون شرایط مدیریت بحران به خود گرفته و آرام و بی‌هیاهو در جنوبی‌ترین نقطه این شهر و در کنار کادر درمان در حال خدمات‌رسانی به شهروندان و مراجعه‌کنندگان است.
***نخستین شیوه‌نامه اینجا اجرایی شد
«پس از شکل‌گیری بحران کرونا، اولین جلسه نیروهای این سازمان در بهمن ماه ۹۸ تشکیل شد. این در حالی بود که هنوز در اکثر دستگاههای اجرایی کشور نیز ستاد بحران و فعالیت آن ها آغاز به کار نکرده بود. دغدغه اصلی ما این بود که با توجه به اطلاعات موجود از این بیماری در آن زمان شیوه نامه‌ای داخلی ویژه‌ی مدیریت اجساد در سازمان بهشت زهرا(س) تدوین شود و با توجه به ضرورت سرعت در این زمینه تدوین این شیوه‌نامه کار ساده‌ای نبود.»
مدیر عامل سازمان بهشت زهرا(س) با بیان این مطلب به تعامل این آرامستان با دیگر سازمان‌ها و وزارتخانه‌های درگیر این بحران اشاره می‌کند: «کرونا به طور ناگهانی در کشور و حتی جهان شیوع پیدا کرد. در آن روزها همه سازمان‌ها درگیر تدوین پروتکل‌هایی بودند که صحیح ترین شیوه برخورد با پیامدهای این بیماری را در خود داشته باشد. هنوز پروتکل واحدی تدوین نشده بود. به همین دلیل با توجه به ضرورت سرعت در کار تدفین امواتی که مبتلا به کرونا بودند لازم بود که هرچه سریع‌تر به این شیوه‌نامه دست پیدا کنیم.»
***گره‌گشایی با استفتائات مراجع و رجوع به احکام شرعی
روز به روز به تعداد سوگواران کرونا در شهر افزوده می‌شد. داغدارانی که هنوز به خاطر از دست دادن عزیزی در شوک به سر می‌بردند حالا در ایستگاه آخر با وجود همه این مرارت‌ها باید نگران چگونگی مراحل تدفین نیز می‌شدند. از همان آغاز همه‌گیری این ویروس زمزمه‌هایی از عدم تغسیل اموات کرونایی به گوش می‌رسید. تصاویر اغراق‌آمیز ذهنی از سایر شهرها به قالب کلمات در می‌آمدند و در فضای مجازی دست به دست می‌شدند. شکی نیست که مسئولان سازمان بهشت زهرا (س) نیز از حضور این بحران غافلگیر شده بودند. اما «سعیدخال» می‌گوید: استفتائات و رجوع به نظرات علما و مراجع گره‌گشا شدند و کار تغسیل و تدفین اموات کرونایی ناگهان روی روال افتاد. در روزهای نخست این استفتائات از سوی مراجع محترم بود که باعث سهولت درمراحل تدفین قربانیان کرونا شد. استفتاء از طریق نامه‌نگاری هایی به دفاتر آیات عظام؛ حضرت آیت الله امام خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، مرجع عالیقدر جهان تشیع آیت الله سیستانی، حضرت آیت الله مکارم شیرازی و مرجع بزرگوار آیت الله نوری همدانی و سایر مراجع انجام شد. با افزایش میزان فوتی‌ها، مسئله نحوه غسل اموات پیش آمد که قرار شد بر اساس ۳ شرط- اگر فراهم شود- کار تطهیر اموات انجام شود. یکی از شروط این بود که غسالخانه اموات کرونایی باید جدا باشد.
***حضور نماینده‌های وزارت بهداشت در سالن‌های تطهیر
همزمان با افزایش شیوع ویروس کرونا که منتج به بالا رفتن تعداد قربانیان در پایتخت شد، دستورالعمل هایی در تعامل با دانشگاه‌های پزشکی کشور برای سازمان بهشت زهرا(س) تدوین شد. همکاری با دانشگاه‌های شهید بهشتی، علوم پزشکی، علوم پزشکی تهران و پزشکی قانونی سبب تسهیل در نهایی شدن پروتکل‌های سازمان بهشت زهرا(س) شد. مدیرعامل این آرامستان از حضور موثر نمایندگان وزارت بهداشت در مراحل تغسیل و تدفین اموات مبتلا به کرونا می‌گوید:«تعامل با وزارت بهداشت و دانشگاه‌های زیرمجموعه آن به تدوین شیوه‌نامه ها کمک شایانی کرد. از طرفی زمینه حضور دائمی نماینده وزارت بهداشت در سازمان بهشت زهرا (س) فراهم شد و از سویی دیگر این کارشناسان آموزش‌هایی نیز به کادر خدماتی سازمان بهشت زهرا(س) ارائه کردند. همچنین در پی هماهنگی با دادستانی رویه بهشت زهرا(س)در رعایت پروتکل‌ها و مسائل بهداشتی و شرعی در کشور به عنوان مبنا و مرجع قرار گرفت. در همین حال مشاوره‌هایی نیز به مدیریت آرامستان‌های قم، کرج، آمل و بابل و دیگر آرامستان‌های سراسر کشور ارائه شد.»
***افزایش محیط سردخانه‌ای سازمان بهشت زهرا (س)
روزهایی آمدند و رفتند که تعداد سردخانه‌های موجود در بهشت زهرا(س) کفاف میزان فوتی‌های روزانه را نمی‌دانند. این سازمان ناگهان و بدون تقویت زیرساخت‌ها با بحرانی رو به رو شده بود که زمان زیادی برای حل آن نداشت. بلافاصله دستور تامین کانتینرهایی برای افزایش محیط سردخانه‌ای صادر شد. «سعید خال» در این باره می‌گوید: «یکی از مهمترین مسئله‌های یک آرامستان وجود سردخانه‌های مجهز برای نگهداری از اموات است. با توجه به نیاز مبرم به سردخانه، شبانه چند کانتینر خریداری و سردخانه‌هایی برای نگهداری اجساد کرونایی تعبیه شد. بدون تجهیز محیط سردخانه‌ای عملا رسیدگی به این میزان تدفین غیرممکن می‌شد. اما خوشبختانه این کمبود با این راهکار ضرب‌الاجلی رفع شد و توانستیم فراتر از ظرفیت سالن‌های موجود خدمات ارائه بدهیم.»
***آرامستان ها به مثابه مرکز شیوع
در گفتگوهای متخصصان و پزشکان مکرر به نگرانی از ابتلاء خانوادگی به کووید ۱۹ شنیده‌ایم. بهشت زهرا(س) این روزها محل آمد و شد نزدیکان درجه یک اموات کرونایی است.کسانی که می‌دانیم باید از آن‌ها نیز آزمایش گرفته شود و در صورت داشتن علائم خفیف هم می‌بایست دو هفته در منزل قرنطینه شوند. با این حال به دلیل تکریم این خانواده‌های داغدار شیوه نامه‌هایی تدوین شد که این خانواده‌ها بتوانند در آرامش با عزیز از دست رفته‌شان خداحافظی کنند. مدیر عامل سازمان بهشت زهرا(س) می‌گوید “به کار بستن این قوانین باعث نظم بیشتر در خدمات‌رسانی به داغداران کرونا شده است”.
«ضدعفونی معابر و مبلمان شهری در بهشت زهرا(س) تشدید شده و سرعت بیشتری به خود گرفته است. اکنون به طور سختگیرانه‌ای ۷ بار در روز اقدام به ضد عفونی این آرامستان و بخش‌های مختلف آن به ویژه سالن‌ها و محل مورد تردد شهروندان و مراجعه‌کنندگان در مجتمع عروجیان می‌کنیم و همین امر باعث آرامش بیشتر کارکنان و مراجعان به این سازمان شده است.»
***پیش‌بینی‌های لازم برای مواقع بحرانی صورت گرفته است
در پی مواجهه احتمالی با کمبود قبر در شرایط بحرانی تعداد ۱۰ هزار قبر با قرارداد ویژه و فعالیت شبانه‌روزی پیش‌بینی شده است. مدیر عامل سازمان بهشت زهرا(س) با اشاره به این عملیات ضربتی از مشکلات پیش روی آن می‌گوید: «واقعیت موجود این است که روند فوتی‌ها سرعت بیشتری به خود گرفته است.در این میان اگر سازمان بهشت زهرا(س) در موقعیت کمبود امکانات اولیه باقی می‌ماند قطعا شاهد وضعیت اسفباری می‌شدیم. تمام تلاش ما در ماه‌های گذشته در این راستا بوده که مراحل تدفین اموات با حفظ کرامت میت و خانواده‌های سوگوار انجام شود. پیش‌بینی ما این بود که به زودی با کمبود قبر روبه رو خواهیم شد. به همین دلیل در اقدامی ضربتی پیش‌بینی قبور به تعداد کافی در دستور کار و اولویت‌های ما قرار گرفت و خوشبختانه این مهم به انجام رسید. اما باید توجه داشت که فعالیت در بهشت زهرا (س) یک کار عملیاتی مرحله به مرحله است . یعنی به ازای هر یک قبر، نیاز به آمبولانس، کاور، نیروهای خدماتی، برانکارد و سردخانه و کارکنان بیشتری خواهیم داشت که امیدواریم در این زمینه نیز با همکاری دیگر نهادها این نیازها را برای سازمان بهشت زهرا(س) تامین کنیم.»
***شناسایی به موقع ۱۵۰ نفر از کارکنان مبتلا به کرونا در سازمان بهشت زهرا(س)
کادر خدماتی سازمان بهشت زهرا (س) از آغاز شیوع بیماری کرونا تاکنون ۷ مرتبه غربالگری شده‌اند. مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) از بهبود ۱۵۰ نفر از کارکنان مبتلا به کرونا در این سازمان خبر می‌دهد و می‌گوید: در حال حاضر تنها یکی از کارکنان سازمان در قرنطینه است. «همان طور که اشاره کردم با وجود اعمال پروتکل‌های بهداشتی اینجا را به مثابه محلی برای شیوع در نظر گرفتیم و با سختگیری اقدام به ایزوله کردن این محیط کردیم. تا به حال ۷ مرتبه نسبت به غربالگری کارکنان سازمان بهشت زهرا(س) اقدام شده است. در این مراحل مجموعاً ۱۵۱ نفر مبتلا در میان کارکنان عزیزمان شناسایی شدند. به مبتلایان برای گذراندن مدت زمان قرنطینه مرخصی داده شد. خوشبختانه همه این کارکنان عزیز ما بهبود پیدا کردند و در حال حاضر تنها یک فرد در قرنطینه باقی مانده است که حال وی رو به بهبود است.»
***پایش روزانه و مستمر خروجی آب سالن‌های تطهیر
پساب خروجی از سالن‌های تطهیر بهشت زهرا(س) محل نگرانی بسیاری از متخصصان در روزهای نخستین شیوع کرونا بود. در ادامه بروز این نگرانی‌ها در رسانه‌ها و فضای مجازی بود که کارشناسان سازمان آب و محیط زیست و همجنین وزارت بهداشت به یاری مسئولان بهشت زهرا(س) آمدند تا پایش دقیق‌تری از خروجی آب سالن‌های تطهیر انجام شود. مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) از بکارگیری بهترین سیستم کلرزنی در خروجی آب غسالخانه می‌گوید و آن را عاملی برای پیشگیری از آلودگی این پساب معرفی می‌کند: «با توجه به نگرانی از آلوده شدن آب خروجی سالن‌های تطهیر به ویروس کووید ۱۹ بهترین سیستم کلرزنی در خروجی آب غسالخانه سازمان بهشت زهرا (س) نصب شد. نتایج بررسی و پایش مستمر آب خروجی این غسالخانه حاکی است که تاکنون هیچ ویروسی در آن یافت نشده است. همچنین سعی بر این است که میزان کلر مصرفی ۵ برابر حد معمول باشد تا این نگرانی‌ها به اتمام برسد.»
***تقدیر نمایندگان اقلیت‌های مذهبی از کارکنان بهشت زهرا(س)
مدیرعامل سازمان بهشت زهرا می‌گوید “از روزهای نخست اپیدمی کرونا به طور مکرر نامه‌هایی از سوی مدیران آرامستان‌های اقلیت‌ها به او رسیده است.” این نامه‌نگاری ها در نهایت منجر به همکاری بیشتر کارکنان بهشت زهرا(س) و این آرامستان‌ها شده است: «در این نامه‌ها عنوان شد که نیازهایی هست که متاسفانه از سوی متولیان آرامستان اقلیت پاسخ داده نمی‌شوند. عده‌ای از کارکنان و بخش خدماتی تمایلی به انجام مفاد پروتکل‌ها و حضور در این آرامستان‌ها در شرایط بحران کرونا را نداشتند. آرامستان‌های اقلیت‌های مذهبی کلیمیان و زرتشتیان در نامه‌ای خواستار همکاری کارکنان سازمان بهشت زهرا (س) با آرامستان‌های ویژه خودشان شدند. شرایط به گونه‌ای پیش رفت که با وجود کمبود نیرو و خستگی مضاعف کارکنان عزیزمان تعدادی از نیروهای ما برای ارائه خدمات به این آرامستان‌ها رفتند. در پی این اقدام نمایندگان اقلیت‌های مذهبی از این کارکنان مسئول و دلسوز تقدیر به عمل آوردند. حفظ کرامت میت و تکریم خانواده داغدار مسلمان و غیر مسلمان ندارد و همه مسئولیم تا در این شرایط به یکدیگر یاری برسانیم.»
***ایران رتبه اول مدیریت اجساد در بحران کرونا در جهان را داشته است
«سعید خال» می‌گوید: به دلیل بحران شیوع کرونا در کشورهای جهان وضعیت رسیدگی به اجساد در برخی نقاط تبدیل به بحران شده است: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که ایران در زمینه مدیریت اجساد اموات کرونایی در جهان رتبه اول را داشته است. بر اساس آمار ارائه شده در کشور آمریکا که یک کشور پیشرفته جهان است، اموات کرونایی در برخی پارک‌ها به صورت دسته‌جمعی دفن شده‌اند. خوشبختانه در کشورمان با وجود کمبود در ظرفیت‌ها و زیرساخت ها و امکانات طبق روال تکریم میت چه مسلمان و چه غیر مسلمان را شاهد بودیم. داوطلبین کمک به کارکنان ما نیز در این زمینه زحمات زیادی متحمل شدند و مجموع این فعالیت‌ها باعث شد رضایت شهروندان و مراجعه‌کنندگان را داشته باشیم و در این خصوص سربلند شویم.»
***قطعه خاصی برای اموات کرونایی در نظر گرفته نشد
در ادامه تکریم خانواده‌های داغدار در سازمان بهشت زهرا(س) قطعه خاصی برای تدفین اموات کرونایی در نظر گرفته نشد. مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) می‌گوید: محل دفن این اموات کاملا طبق در خواست خانواده‌های آنان بوده است. «قطعه ویژه‌ای که عنوان خاصی نیز پیدا کند به نام اموات کرونایی در سازمان بهشت زهرا (س) شکل نگرفته است. اموات بر اساس درخواست خانواده‌های متوفی در قطعات مورد نظر آنان بر اساس پروتکل‌های بهداشتی و با رعایت دستورالعمل‌های وزارت بهداشت دفن می‌شوند.»
*** ۵۰ درصد فوتی‌های کرونای کشور در سایت بهشت زهرا(س) پذیرش می‌شوند
دکتر سعید خال مدیر عامل سازمان بهشت زهرا (س) تعداد قربانیان کرونا در پایتخت را از طریق آمار پذیرش و دفن شدگان برایمان این طور شرح می‌دهد: «بر اساس آمار رسمی به دست آمده از ابتدای شیوع کرونا ۵۰ درصد فوتی‌های کرونای کشور در سایت سازمان بهشت زهرا(س) پذیرش شده اند. بخشی از این آمار مربوط به افراد ساکن شهرستان‌ها و استان‌های دیگر بوده‌اند که در تهران جان باخته‌اند. تمامی آمار در رایانه‌های بهشت زهرا (س) ثبت شده است.»
***کاهش تعداد همراهان فوتی‌ها به تعداد افراد خانواده درجه یک
این روزها در پی اعلام پروتکل‌های بهداشتی و سختگیری های اعمال شده برای حفظ سلامتی بیشتر شهروندان تعداد همراهان هر فوتی فقط افراد خانواده درجه یک متوفی را شامل می‌شود. سعید خال می‌گوید: این تصمیم در راستای پیشگیری از ایجاد تجمعات و حفظ سلامت خانواده‌های داغدار اتخاذ شده است: «این افراد باید از خانواده و اقوام درجه یک متوفی باشند. کار تدفین نسبت به گذشته با سرعت بیشتری انجام می‌شود که این عزیزان کمتر در تجمع باقی بمانند. حال این خانواده‌های سوگوار را درک می‌کنیم. ما نیز شریک غم آنان هستیم اما انجام این پروتکل‌ها تماما به دلیل حفظ سلامتی آنان اجرایی می‌شود.»
*** آمار اموات ناشی از کرونا در یک روز تهران
مدیر عامل سازمان بهشت زهرا(س)می‌گوید: تمام تلاش ما بر این است که آمار فوتی‌ها را با شفاف‌سازی برای مردم عزیزان بیان کنیم. این آمار در بهشت زهرا(س) ثبت می‌شود و قابل پیگیری هستند: به عنوان مثال بر اساس آمار موجود، میزان فوتی‌های ناشی از کرونا در روز ۸ آبان ماه جاری در تهران ۱۵۱ نفر بوده است، که از این تعداد ۹۵ نفر مرد، ۵۶ زن بوده‌اند. همچنین تعداد ۱۱۱ نفر در سازمان بهشت زهرا (س) تدفین شده و اجساد ۴۰ نفر نیز به شهرهای دیگر فرستاده شده است. معمولا حدود ۴۰ درصد فوتی‌های ناشی از کرونا با ناوگان سازمان بهشت زهرا (س) به شهرستان‌ها حمل می‌شوند.»
***تفاوتی در تغسیل اموات کرونایی با غیر کرونایی نیست
درباره شست و شو و تدفین اموات کرونایی باید گفت: که سازمان بهشت زهرا (س) هیچ گونه تفاوتی در رعایت مسائل شرعی بین متوفای کرونایی و غیرکرونایی نداشته است. به گفته خال “تمام مسائل شرعی، تطهیر، غسل و… مو به مو انجام می‌شود. همچنین آمار متوفیان کرونایی و آمار متوفیان غیرکرونایی نیز تفکیک شده است. البته امور جا به جایی اموات و اقامه نماز بر آن ها کار بسیار سختی است.” گفتنی است که اموات – برخلاف ادعاهای مطرح شده مبنی بر عمق ۴ متری زمین- در حدود یک متری عمق زمین دفن می‌شوند. زیر و روی جنازه کرونایی بر روی خاک هم آهک ریخته می شود تا پروتکل های بهداشتی رعایت شود.»
***بحران کرونا فعلا انتهایی ندارد
مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) می‌گوید که بحران کرونا در تاریخ ۵۰ ساله بهشت زهرا(س) بی‌سابقه بوده است. در کشورمان تا به حال بحران‌هایی مانند سیل، زلزله، سقوط هواپیما و جنگ ۸ ساله داشته ایم. تعداد فوتی‌های روزانه ناشی از کرونا از تعداد شهدا در جنگ تحمیلی بیشتر است. اما باید اعتراف کنیم که بحران کرونا برای سازمان بهشت زهرا(س) پیامدهای بیشتری داشته و سخت‌تر بوده است. نکته مهم این است که بحران کرونا فعلا انتهایی ندارد. یعنی اگر سیلی یا زلزله‌ای روی دهد، انتهای آن و میزان تعداد فوتی‌ها معلوم است اما با گذشت ۹ ماه که کادر درمان و کارکنان سازمان بهشت زهرا (س) در این بحران هستند، هنوز هیچ چشم‌اندازی نسبت به انتهای آن به دست نیامده است. با توجه به این که در سخت‌ترین شرایط تحریم قرار داریم با تلاش کادر درمان و دیگر نهادها هر زمان که همکاری مردم بیشتر شد نسبت به مهار بیماری توفیق پیدا کردیم. از شهروندان عزیز می‌خواهیم با رعایت پروتکل‌ها این بیماری را ریشه‌کن کنند تا همه با هم از این روزهای سخت عبور کنیم.»
انتهای پیام/
- منبع خبر : خبرگزاری فارس
